Als ervaringen in het buitenlands de reizigers tracht te confronteren met vooroordelen die ze hebben en discriminerend gedrag te bestrijden, zijn we dan allen gelijk ten opzichte van het onbekende? De confrontatie aangaan met een andere, dat het in een multiculturele stad gebeurt op eigen bodem of aan de andere kant van de wereld, heeft dat dezelfde impact op alle reizigers? Zijn sommige mensen vatbaarder voor tolerantie ?
De redenen die mensen stimuleren om een paar dagen of weken hun dagelijks leven achter te laten om het onbekende te ontdekken, zijn inderdaad talrijk. Sommigen vertrekken naar het buitenland om hun horizon te verbreden, nieuwe culturen te ontdekken, een nieuwe taal te leren of gewoonweg eens te verdwalen in een nieuwe omgeving met vrienden. Sommigen zoeken elkaar, sommigen vinden elkaar en leren elkaar kennen. Op verschillende niveaus is dat het geval voor de tiental mensen die we hebben ondervraagd over hun reisgewoontes. Hiermee trachten we te achterhalen hoe hun belevenissen in het buitenland hun kijk op de wereld tot stand heeft gebracht.
Volgens hen staat reizen gelijk aan je gewoontes achterwege laten, een nieuwe manier van leven aannemen en het open staan voor andere culturen. Op de vraag «Denk je dat reizen bevorderend is voor een open geest? ». is hun antwoord unaniem: ja.
« Reizen heeft mij doen beseffen dat we allemaal verschillend zijn, maar gelijkend op vele vlakken. Eens je dat hebt beseft, neemt het leven een nieuwe wending. » Julie Pinechot
Ontdekking en invraagstelling
Een van de bevraagden, Julie Pinechot is in het kader van haar studies en een ontwikkelingsproject tien maanden naar Ecuador vertrokken. Ze leefde in een duurzame boerderij en leerde de basiskennis van de praktijk voor haar scriptie. Volgens haar staat reizen een iets toe: aantonen dat er niet één denkwijze is, één levenswijze, maar dat er tientallen en tientallen verschillende modellen bestaan. De ervaringen in het buitenland bieden dus de mogelijkheid om bewustwording te creëren op vlak van diversiteit in de wereld. Maar evengoed de gelijkenissen leren te herkenning . « Reizen heeft mij doen beseffen dat we allemaal verschillend zijn, maar gelijkend op vele vlakken. Eens je dat hebt beseft, neemt het leven een nieuwe wending. », verklaart ze.
De sleutel in de invraagstelling ligt in de stap die achterwaarts zet. Leren de cultuur waarin je bent opgegroeid en je eigen visie op de wereld aan de kant te zetten om zich te laten verleiden door nieuwe perspectieven en een eigen oordeel te vellen. Dat is althans een van de lessen die Maya Morgan trekt uit haar ervaringen als polyglot. Na een stage en een vrijwilligersproject in het buitenland, trekt Maya haar conclusie. «Reizen biedt de mogelijkheid om je op een heel andere manier te openen dan als je thuis bent. Je interageert met erg verschillende mensen die een andere perceptie hebben op de wereld. Je bent dus geneigd een nieuwe blik op de wereld te werpen, op de realiteit, de culturen, de relaties ten opzichte van anderen en jezelf. Door met je eigen ogen waar te nemen wat er elders op de wereld gebeurt, krijg je de kans je eigen opinie op te bouwen op basis van wat je hebt beleefd, en niet op basis van eerder gemaakte ideeën.
Ervaring tegenover vooroordelen
De oorsprong van vooroordelen is inderdaad diep geworteld in de ideeën die we meekrijgen over andere landen of culturen. Bij gebrek aan kansen om zelf de realiteiten die ons omringen gewaar te worden, rust ons begrip op stereotypen en clichés die de conceptie juist beperkt. Rhita Bennis, oorspronkelijk van Marokko en woonachtig in België, heeft verschillende taalstages gedaan evenals trekking met een backpack. Ze is zelf al slachtoffer geweest van stereotype denkbeelden die mensen hebben over haar land. Zelf ter plekke trekken en de realiteit delen is volgens haar de beste manier om zich te ontdoen van zulke ideeën en een cultuur in een land beter te begrijpen. «Er zijn mij al vaak vreemde vragen gesteld in de trend : zijn er auto’s in Marokko ? Hoe is het me gelukt om naar school te gaan? Hoe komt het dat ik vlot Frans spreek? Volgens mij is de beste manier om een sociale realiteit te begrijpen, ter plekke te trekken. Ook al begint volgend mij de reis als wanneer je interesse toont in andere culturen en er diepere discussies ontstaan over het onderwerp met mensen die dagdagelijks de cultuur beleven. Ter plaatse gaan is nog steeds de beste manier om de informatie op te nemen. »
“Door te reizen ontdek je dat veel vooroordelen dat we ontwikkelen door verhalen van naasten, media of anderen, vaak helemaal fout kunnen zijn.” Barbara Jean
Barbara Jean, die tien maanden met een rugzak door negen landen van Zuid-Amerika is getrokken, deelt haar ervaringen. “Door de reizen word je geconfronteerd aan realiteiten van een land dat je niet meteen kon inschatten. Maar aan de andere kant kom je tot de vaststelling dat vooroordelen die je kon hebben door verhalen van naasten en media, helemaal fout kunnen zijn.” Met een kleine dosis aan open geest, nieuwsgierigheid en dankbaarheid voor de kennismakingen die je ter plekke maakt, kan tolerantie alleen maar worden versterkt. Want reizen, dat is ook zich in de plaats van de andere stellen, je eigen lokale positie verlaten en een buitenlander worden in een ander land. Dat is waar Anthony Estebe achter staat. Hij is meerdere keren naar Noord-Amerika verhuisd voor stages en het werk voor hij besliste om een jaar met een rugzak te trekken. «Voor ik in andere landen ben gaan wonen, waren vreemdelingen voor mij ‘’de andere’’. Maar eigenlijk ben ik momenteel zelf vreemdeling in een ander land en daardoor begrijp ik de aspecten van allochtonen die ik vroeger bekritiseerde beter», legt hij uit.
«Het is de interactie met de mens die je verandert. Het is wat je tekent, wat je visie op dingen verandert. » Julie Pinechot
Menselijke ervaring
Het onbekende aandurven en zich verzetten tegen de verworven ideeën, begint nog voor je een stap uit huis zet. Een van de eerste barrières waar de ondervraagden tegen botsten waren niet materieel, maar wel mentaal. Voor ze alleen naar Colombia vertrok, moest Maya een aantal vooroordelen overboord gooien voor ze zelfs nog haar vliegticket boekte. «Ik moest mijn kijk op het land aanpassen door de projecties die ervan gemaakt werden. Er werd me gezegd: “Het is gevaarlijk! Je moet opletten!” Maar eens ter plekke, was het allesbehalve gevaarlijk». Julie, teruggekeerd van Ecuador deelt haar idee dat het niet de landschappen, dan wel de lokale bevolking is die een land menselijk maakt en je losmaakt van vooroordelen. «Het is de interactie met de mens die je verandert. Dat is wat de reis zo mooi en authentiek maakt. De menselijke uitwisseling is het allerbelangrijkste volgens mij. Dat is wat je tekent en je visie op dingen verandert.»
Door geconfronteerd te worden met thema’s die delicater zijn in Europa dan in India, heeft ook Anthony zijn manier van kijken naar dingen aangepast. «Een taxichauffeur vertelde dat zijn ouders zijn huwelijk hadden gearrangeerd. Maar dat leek hem niet te storen. Hij vertelde me dat een huwelijk uit liefde gebaseerd is op passie en dat passie na een tijdje afneemt. En dan pas beginnen de problemen… Daarentegen, een gearrangeerd huwelijk vertrekt van niets en geeft je de kans om iets op te bouwen en echt de andere te leren kennen. Door te praten met meer Indiërs ontdekte ik dat veel dezelfde ervaring delen. De meerderheid vindt gearrangeerde huwelijken duurzamer en zelfs interessanter dan een huwelijk uit liefde.»
“Reizen heeft met de mogelijkheid geboden om me te openen voor de andere. Mijn blik te verbreden. Ik heb geleerd om niet meer te kijken naar wat ons verschillend maakt, maar te zien wat ons als mensen verbindt, waar je ook vandaan komt.” Maya Morgan
Terug in eigen land: open de geest
Alle ondervraagden ondervinden dat het reizen hen op andere gedachten heeft gebracht wat vooroordelen betreft. Daarentegen beschikten ze voor hun vertrek al van een open geest en een zeker niveau van tolerantie. Gesterkt door hun kennismakingen en hun ervaringen in het buitenland, vinden ze zichzelf vandaag allemaal opener en toleranter. Hoewel ze vermoeden dat hun ervaringen in het buitenland hen respect voor de andere niet heeft aangeleerd, denken ze wel dat reizen de karaktereigenschap of het gevoel wel erg heeft versterkt en bevestigd.
Maya getuigt : «Dankzij het reizen ben ik minder angstig geworden om naar de andere te stappen, om risico’s te nemen en een onbekende aan te spreken op straat. Ik denk dat het nu een deel van mijn persoonlijkheid is geworden. En ik denk dat reizen me heel duidelijk die stap naar de andere heeft leren maken. Mijn blik is verbreed. Reizen heeft met de mogelijkheid geboden om me te openen voor de andere. Ik heb geleerd om niet meer te kijken naar wat ons verschillend maakt, maar te zien wat ons als mensen verbindt, waar je ook vandaan komt »
Voor Julie maken de ervaringen vandaag deel van haar leven. « Reizen heeft me geholpen mijn karakter op te bouwen, het heeft mij dingen geleerd waarin ik geloof, het heeft mij geleerd te vechten voor de doelen waar ik achter sta. Het heeft mijn visie verbreed op een ontelbare hoeveelheid onderwerpen. Reizen heeft mij sinds mijn 18DE gewiegd en doet dat vandaag nog steeds, nu ik 25 ben. Ik denk dat reizen een positieve bijdrage heeft geleverd aan wie ik ben als persoon.
